چرا داوری در دفاع از فلسفه شکست نخورده است؟
تاریخ انتشار: ۹ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۰۱۹۲۱
عصر ایران- مجله سیاستنامه در شمارۀ اخیر خود تصویری از رضا داوری اردکانی را روی جلد برده و با تیتر «فیلسوف ِ بازنده» به استقبال نود سالگی این متفکر معاصر رفته است. داوری اردکانی در واکنش به این مجله با اشاره دو نوع شکست بیرونی و شکست درونی، نوشت: «من در درون شکست نخوردهام، زیرا تعلقم به تفکر را حفظ کردهام.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
آنچه فلسفه و پیجویی دانایی را در خطر ضعف و سستی قرار میدهد، غفلت از نادانی بنیادین انسان است؛ غفلتی که تازگی پرسش آغازین را از بین میبرد و علم را در امر روزمره مضمحل میکند. لحظۀ پرسش، لحظهای است که انسان جهان را در تازگی خود دیدار میکند و خود در جهان حاضر است؛ اما علم با حکمکردن درباره جهان و در پی آن، فاصلهگرفتن و غیبت از جهان ممکن میشود. به این ترتیب، علم که در لحظه آغاز با طرح پرسش ممکن میشد، در ذات خود تمایلی دارد به استقلال از لحظه آغاز و انتزاع از جهان. علم تلاش انسان برای بهنظمآوردن وضع پراکنده و نامنتظره جهان است و در غیاب از جهان محقق میشود و در ادامه، شکل پیدا میکند و به مدرسه راه مییابد.
اما آن چیزی که همواره دانایی را پیش میبرد، همان تمنایی است که خود را در «نمیدانم» نشان میدهد. این تمنا همان پرسیدن است که اجازه نمیدهد هیچ مفهوم و دستگاه نظری، بهصورت یک دانش ابدیِ تمامیتیافته دربیاید و تمنای دانایی را به خاموشی بسپارد. علم تنها تا هنگامی که پرسش آغازین خود را به یاد داشته باشد، میتواند انضمامیت خود را حفظ کند و کاری با جهان داشته باشد. آنجا که دانایی این تمنا را فراموش کرده و صرفاً به مفهومسازی و نظریهپردازی تقلیل پیدا کند، همزمان انتزاعی شده و با شبکهای از مفاهیم و نظریاتِ ازپیشمشخص، امکان تجربه و مواجهه با وجه نامنتظره جهان را از دست میدهد.
به نظر میرسد آنچه اینجا دربارۀ فلسفه گفته شد، تماماً تلاش دکتر داوری اردکانی برای طرح تازهای از فلسفه برای ما باشد. توجه داوری به مسائل مختلف زندگیِ اینجا و اکنون ما، شاید بیش از هر چیز، تلاشی است برای اینکه فلسفه را به گوش ما آشنا کند و در نسبت با زندگی ما قرار دهد. داوری اگرچه به موضوعات مختلفی در آثارش پرداخته، اما به واقع، همه اینها تلاشی برای طرح فلسفه است. داوری تلاشش این بوده که با طرح فلسفی مسائل واقعی زندگی، راهی به فلسفه بیابد و به طرحی از فلسفه برای امروز ما نزدیک شود؛ طرحی از فلسفه، که به گوش ما آشنا باشد و در میانه زندگی ما قرار بگیرد.
در روایت دکتر داوری از فلسفهای که در جهان ما، جهان ایرانی-اسلامی، شکل گرفت نیز همین روایت غلبه دارد. مراجعه داوری به فلسفه اسلامی برای این بود که نشان دهد چگونه این فلسفه، از یک مسئلۀ نزدیک و انضمامی برای ما آغاز شده است. این روایت، طرحی تازه از فلسفه اسلامی بود که با رجوع به فارابی حاصل شد و بر اساس آن، تأسیس فلسفه در عالم اسلام، به معنای طرح تازۀ پرسش فلسفه، در عالمی است که با ظهور اسلام تحقق یافته بود. بر این اساس، اگر فیلسوفان مسلمان صرفاً به تکرار و شرح آراء فیلسوفان یونان میپرداختند، تأسیسی رخ نمیداد و فلسفهای در این عالم شکل نمیگرفت. چه اینکه همسخنی فیلسوفان مسلمان با فلاسفه یونانی نیز حاصل طرح و پاسخ تازه به پرسش وجود است.
آنچه بیش از همه اینها در آثار و آراء دکتر داوری آموختنی است، نقطه عزیمت او در مواجهه با متفکران و فیلسوفان و بهخصوص متفکران گذشته خودمان است. در نگاه داوری، اگرچه «راه تفکر از همزبانی با متفکران گذشته میگذرد،» (داوری اردکانی, ۱۳۹۰ ص. ۳۲۸) اما این همزبانی، بهسادگی و با تکرار و پژوهشِ صرف در آراء متفکران حاصل نمیشود. داوری همواره به اکنون و آیندۀ ایران میاندیشد. تفکر او با پرسش از وضعِ امروزِ ایران آغاز میشود و از این آغاز، به دیگر متفکران و فیلسوفان راه میجوید. داوری تلاش کرد بهمدد فارابی، بین فلسفه و زندگی نزدیکی ایجاد کند و این تلاشی است که در فارابی نیز رخ داده بود و همین تلاش منجر به تأسیس فلسفه در عالم اسلام (ایران) شد. بنابراین، نقطۀ عزیمت داوری در توجه به فارابی، نه صرف یک پژوهش فلسفی، بلکه توجه به زندگی اینجا و اکنون و ضرورت طرح پرسش فلسفی از جانب ما بوده است؛ چراکه بدون فلسفه و بدون تفکر، پیمودن راه آینده برای ما ممکن نخواهد بود. این توجه، خود را در لحن داوری حاضر میکند. اینکه لحن او با دیگران متفاوت است، ریشه در همین توجه به انضمامیت دارد.
داوری این پرسش را به ما یادآور میشود که آیا اهلفلسفه میتوانند بدون درک و پذیرش مسئولیت انضمامیتی که امروز و اینجای ما را رقم میزند، با فیلسوفان و متفکران همزبانی پیدا کنند؟ آیا طرح پرسش فلسفه، بینسبت با انضمامیت ممکن خواهد بود؟ و مهمتر از همه آنکه آیا ما بدون تفکر، راهی به آینده خواهیم داشت؟
منبع: ایبنا
کانال عصر ایران در تلگراممنبع: عصر ایران
کلیدواژه: فلسفه داوری داوری اردکانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۰۱۹۲۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
سهم سوغات، ۲۵درصد هزینههای زائران
به گزارش قدس خراسان، شاید برای خیلیها اینکه بدانند از مجموع زائران و مسافرانی که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود در طول سال انتخاب میکنند بیشترین زائران از کدام مناطق هستند یا اینکه کدام مناطق مشهد برای زائران و مسافران بیشترین جذابیت را دارند و مواردی از این دست جذابیت داشته باشد.
در پژوهشی که جمعی از کارشناسان و استادان جهاد دانشگاهی مشهد با کمک دانشجویان و علاقهمندان معمولاً در دورههای مختلف انجام میدهند میتوان پاسخ بسیاری از این پرسشها را یافت. با وجود این البته فرصتی برای مسئولان و دستاندرکاران حوزه مدیریت اجرایی و شهری به وجود میآید تا از این پژوهش و آمارهای آن برای ارتقای کیفیت خدماترسانی و برنامهریزی برای ماهها و سالهای بعد استفاده کنند.
پژوهشگر سازمان جهاد دانشگاهی مشهد درباره پژوهشهایی که با موضوع سفر زائران و مسافران به مشهد توسط این مرکز انجام میشود، میگوید: این اتفاق با ارائه پرسشنامههایی که معمولاً به صورت مستقیم برای جامعه هدف در نظر گرفته میشود ساماندهی میشود و به این لحاظ که زائر و مسافر مستقیم نظراتش را عنوان میکند و به پرسشها پاسخ میدهد به واقعیات نزدیکتر است.
مریم رسولزاده در خصوص اینکه بیشترین زائر و مسافری که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب میکنند از کدام مناطق و استانهای کشور هستند، میگوید: آخرین آمارها و پژوهشهای پژوهشکده مربوط به سفرهای نوروزی است، با وجود این با بررسیهایی که به تناوب انجام شده است تا حدود زیادی در سایر فصول سال نیز همین آمارها با اندک تغییراتی ثبت میشود.
وی ادامه میدهد: بیشترین زائر و مسافری که مشهد را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب میکنند به ترتیب از استانهای تهران، اصفهان و آذربایجان شرقی هستند.
پژوهشگر سازمان جهاد دانشگاهی مشهد در مورد جاذبههای مورد نظر زائران و مسافران نیز بیان میکند: بیشترین جاذبههایی که برای زائران و مسافران وجود دارد به ترتیب حضور در حرم مطهر امام رضا(ع) و بهره بردن از فیض زیارت است، سپس مجموعههای آبی، طرقبه شاندیز، پارک کوهسنگی، آرامگاه فردوسی و زیارت امامزادگان یاسر و ناصر(ع) در ردههای بعدی قرار دارند.
رسولزاده از حضور در بازارهایی همچون بازارهای اطراف حرم مطهر امام رضا(ع) از جمله بازار رضا، بازار میدان ۱۷شهریور، بازار فردوسی، مجموعه بازارهای الماس شرق و سپاد و همچنین بازار مرکزی مشهد به عنوان مقاصد خرید زائران و مسافران یاد میکند و میگوید: از هزینههای سفر زائران و مسافران به مشهد چیزی در حدود ۲۵ درصد آن سهم خرید سوغات است.
خبرنگار: هاشم رسائیفر